Ολυμπία (Γενικά)

Η Ολυμπία, κοιτίδα των Oλυμπιακών Aγώνων, βρίσκεται στη Δυτική Πελοπόννησο, στην εύφορη και ευχάριστη κοιλάδα που σχηματίζεται εκεί όπου ο ποταμός Κλάδεος ενώνει τα νερά του με το μυθικό Αλφειό. Στην απομονωμένη και γαλήνια αυτή γωνιά έμελλε να αναπτυχθεί η Ολυμπιακή ιδέα και τα αθλητικά ιδεώδη που συγκινούν μέχρι σήμερα την ανθρωπότητα. Στα ριζά του κατάφυτου λόφου του Κρονίου, σε ένα πανέμορφο άλσος με πλατάνια, αγριελιές και λεύκες, που οι ντόπιοι ονόμαζαν Άλτη (η λέξη προέρχεται από την ίδια ρίζα με το άλσος), δημιουργήθηκε το Ιερό του Ολυμπίου Διός, με τον οποίο τελικά συνδέθηκαν οι Αγώνες. Η αρχή τους χάνεται στα βάθη των αιώνων και στην αχλή του μύθου.

Στη μυθολογική παράδοση αναφέρεται ως ιδρυτής των Aγώνων ο Ηρακλής, ο οποίος πρώτος περιέφραξε το τέμενος και ίδρυσε τους Aγώνες προς τιμήν του πατέρα του Δία. Επίσης, καθιέρωσε ως βραβείο για τους νικητές ένα στεφάνι από κλαδί αγριελιάς, τον κότινο. Την πατρότητα των Αγώνων όμως διεκδικούσαν και άλλοι θεοί και ήρωες, αφού και ο ίδιος ο Δίας είχε νικήσει στο χώρο αυτό τον πατέρα του Κρόνο σε αγώνα πάλης, ο Απόλλωνας τον Ερμή σε αγώνα δρόμου και τον Άρη στην πυγμή, καθώς και ο Πέλοπας τον Οινόμαο στην αρματοδρομία.

Πρυτανείο των Ηλείων

Το Πρυτανείο, ένα από τα αρχαιότερα και σημαντικότερα οικοδομήματα του Ιερού, υπήρξε έδρα των πρυτάνεων και των κριτών των Αγώνων καθώς και κέντρο της πολιτικής και διοικητικής ζωής του Ιερού. Χτίστηκε στα τέλη του 6ου και στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Στο εσωτερικό του βρισκόταν η ιερή εστία των Ηλείων με το άσβεστο πυρ, ενώ στη βόρεια πλευρά υπήρχαν δωμάτια, εστιατόρια και μαγειρεία. Εκεί γινόταν η επίσημη σίτιση των ολυμπιονικών τελευταία μέρα των Αγώνων. Το κτήριο ήταν αρχικά μικρό αλλά με σταδιακές ανακαινίσεις και προσθήκες επεκτάθηκε αρκετά.

Ναός της Ήρας

Δωρικός περίπτερος ναός, αφιερωμένος στην Ήρα, ήταν το παλαιότερο μνημειακό οικοδόμημα στη Ολυμπία. Χτίστηκε γύρω στο 600 π.Χ. Σύμφωνα με την παράδοση, δωρητές του μνημείου ήταν οι σύμμαχοι των Πισατών Σκιλλούντιοι, ένας λαός που κατοικούσε στα ορεινά, στη δυτική όχθη του ποταμού Αλφειού. Ο ναός, από τους παλαιότερους περίπτερους ελληνικούς, ήταν επιμήκης στην κάτοψη, με 6 κίονες στη στενή πλευρά και 16 στη μακριά.

Αρχικά, όλοι οι κίονες του πτερού (της εξωτερικής κιονοστοιχίας γύρω από το ναό) ήταν ξύλινοι, αλλά έως και τη Ρωμαϊκή εποχή αντικαταστάθηκαν σταδιακά από λίθινους. Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι όταν επισκέφτηκε την Ολυμπία το 160 μ.Χ. στον οπισθόδομο του ναού υπήρχε ακόμη ένας ξύλινος κίονας.

Εσωτερικά, ο σηκός διαιρούνταν από δύο κιονοστοιχίες σε τρία κλίτη, ένα πλατύ στο μέσον και δύο στενότερα στα πλάγια. Στο βάθος του κεντρικού πλατύτερου κλίτους πάνω σε βάθρο στέκονταν τα λατρευτικά αγάλματα της Ήρας, καθισμένη σε θρόνο, και του Δία όρθιου στο πλάι της με γενειάδα και κράνος. Στο εσωτερικό του (σηκό) σε μεταγενέστερα χρόνια είχαν συγκεντρωθεί πολύτιμα έργα για φύλαξη. Εδώ είδε ο Παυσανίας το θαυμάσιο Ερμή του Πραξιτέλη, αλλά και την περίφημη λάρνακα του Κυψέλου, την τράπεζα του Κολώτη, στολισμένη με χρυσό και ελεφαντόδοντο, πάνω στην οποία τοποθετούσαν τα στεφάνια για την βράβευση των νικητών, και άλλα πολύτιμα αγάλματα και σκεύη.

Μπροστά στο ναό σώζονται τα θεμέλια του βωμού της θεάς, όπου γίνεται σήμερα η αφή της ολυμπιακής φλόγας.

Πελόπιο

Το Πελόπιο είναι ένας χαμηλός τύμβος με περίβολο, που λειτουργούσε ως τέμενος αφιερωμένο στη λατρεία του μυθικού βασιλιά Πέλοπα, του ήρωα που τιμούσαν πιο πολύ οι Ηλείοι. Το οικοδόμημα αυτό διαμορφώθηκε γύρω στα 1100 π.Χ., ενώ στην Αρχαϊκή εποχή οριοθετήθηκε με έναν περίβολο ακανόνιστου σχήματος. Τον 5ο αιώνα π.Χ. χτίστηκε ένα μνημειώδες πρόπυλο στη νοτιοδυτική γωνία του περιβόλου.

Μέσα στον περίβολο αναφέρει ο Παυσανίας ότι υπήρχαν δέντρα, κυρίως λεύκες, και αγάλματα. Προς τιμήν του ήρωα γινόταν η «περίεργη» θυσία το μαύρου κριαριού και όποιος έτρωγε από αυτό δεν είχε δικαίωμα να εισέλθει στο ναό του Δία.

Φιλιππείο

Το Φιλιππείο άρχισε να χτίζεται με εντολή του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου Β’, αμέσως μετά τη νίκη του στη μάχη της Χαιρώνειας, το 338 π.Χ. και αποπερατώθηκε από το γιο του Αλέξανδρο. Το κυκλικό κτήριο περιβαλλόταν από μία κιονοστοιχία δεκαοκτώ κιόνων ιωνικού ρυθμού, ενώ στον τοίχο περιμετρικά υπήρχαν οκτώ ημικίονες κορινθιακού ρυθμού. Στο εσωτερικό του οικοδομήματος είχαν στηθεί σε ημικυκλικό βάθρο πέντε χρυσελεφάντινα αγάλματα του διάσημου γλύπτη Λεωχάρη, που απεικόνιζαν την οικογένεια του Φιλίππου: τους γονείς του Αμύντα και Ευρυδίκη, τον ίδιο και τη σύζυγό του Ολυμπιάδα, καθώς και το γιο τους Αλέξανδρο..

Το μοναδικό αυτό οικοδόμημα, ουσιαστικά ένα ηρώο της μακεδονικής δυναστείας, έχει ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής, προαναγγέλλοντας χαρακτηριστικά της Ελληνιστικής περιόδου, η οποία θα ακολουθήσει.

Άνδηρο των Θησαυρών

Οι Θησαυροί είναι μικρά ναόσχημα κτήρια στην Άλτη, χτισμένα πάνω σε άνδηρο, που καταλαμβάνουν σχεδόν όλη τη βόρεια πλευρά του ιερού, κοντά στο λόφο του Κρονίου. Οι περισσότεροι χρονολογούνται στον 6ο αιώνα π.Χ. και η ανέγερσή τους πιθανότατα σχετίζεται με τα γεγονότα της κατάληψης της Πίσας από τους Ηλείους το 570 π.Χ. (οι οποίοι στήριξαν τη μεγάλη ανάπτυξη του ιερού), αλλά κυρίως με τη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη των ελληνικών πόλεων της εποχής.

Στους Θησαυρούς φυλάσσονταν πολύτιμα αφιερώματα των πόλεων στο ιερό, γεγονός στο οποίο άλλωστε οφείλεται και το όνομά τους. Παρόμοια οικοδομήματα χτίστηκαν σε όλα τα μεγάλα ιερά για τη φύλαξη πολύτιμων ή ευαίσθητων αφιερωμάτων. Πολύτιμα αφιερώματα, πολλά από χρυσό ή ελεφαντόδοντο, κυρίως αντικείμενα που μπορούσαν να αφαιρεθούν ή ήταν ευαίσθητα στις καιρικές συνθήκες, φυλάσσονταν μέσα στους Θησαυρούς. Ωστόσο, μερικά, όπως χάλκινοι τρίποδες με λέβητες, μπορούσαν να βρίσκονται μπροστά στην είσοδο, προστατευμένα κάτω από τη στέγη του προνάου.

Αν και ο Παυσανίας αναφέρει δέκα τέτοιους Θησαυρούς, οι ανασκαφές στην Άλτη αποκάλυψαν δώδεκα. Ο πρώτος θεωρείται ότι ήταν της Σικυώνας και ακολουθούν με τη σειρά των Συρακουσών, της Επιδάμνου, του Βυζαντίου, της Σύβαρης, της Κυρήνης, δύο μη ταυτισμένων κτηρίων, του Σελινούντα, του Μεταπόντου, των Μεγάρων και της Γέλας. Από τους παραπάνω, οι δύο πρώτοι και εκείνος του Βυζαντίου χτίστηκαν την Κλασική εποχή. Καθώς βρίσκονταν σε περίοπτη θέση, θα προκαλούσαν εξαιρετική εντύπωση με τις διαφορετικές διαστάσεις και αναλογίες, με τα έντονα χρώματα των αρχιτεκτονικών μελών και την πολυχρωμία, με την πλούσια διακόσμηση των κεραμώσεων της στέγης, τις πολύχρωμες σίμες και τα ακρωτήριά τους.

Το Στάδιο της Ολυμπίας

Στο ανατολικό άκρο της Άλτης βρισκόταν το Στάδιο, το οποίο γνώρισε διάφορες οικοδομικές φάσεις. Στην Aρχαϊκή περίοδο ήταν απλό, με τη δυτική πλευρά ανοιχτή και χωρίς σαφώς διαμορφωμένα πρανή. Στις αρχές της Kλασικής περιόδου, τον 5ο αιώνα π.Χ., μετατοπίστηκε βορειοανατολικότερα με κανονικά διαμορφωμένα πρανή, ενώ τον 4ο αιώνα π.Χ., με την κατασκευή της Στοάς της Ηχούς, έπαψε να συνδέεται άμεσα με το ιερό. Αυτή την εποχή, το μήκος του Σταδίου έφτανε τα 212,50 μ. και το πλάτος τα 28,50 μ. και χωρούσε 45.000 θεατές, που κάθονταν στο χώμα, στα πρανή του Σταδίου. Ένας λίθινος αγωγός ολόγυρα στη βάση των πρανών συγκέντρωνε τα νερά που κατέβαιναν από τα υψηλότερα μέρη.

Καθίσματα δεν απέκτησε ποτέ το Στάδιο, εκτός από την εξέδρα, στη νότια πλευρά, όπου κάθονταν οι Ελλανοδίκες. Απέναντί της, στο βόρειο πρανές βρισκόταν ο βωμός της Δήμητρας Χαμύνης, από τη θέση του οποίου μπορούσε να παρακολουθεί τους Αγώνες η ιέρεια της θεάς, η μόνη γυναίκα που είχε αυτό το δικαίωμα.

Στοά της Ηχούς

Η ονομασία οφείλεται στην ακουστική της Στοάς. Για τον ίδιο λόγο, ονομαζόταν και Επτάηχος, ενώ το άλλο της όνομα, Ποικίλη, το όφειλε στους ζωγραφικούς πίνακες που κοσμούσαν τους τοίχους της.

Η Στοά άρχισε να οικοδομείται στα μέσα του 4ου π.Χ. για να ορίσει την ανατολική πλευρά της Άλτης, έμεινε όμως, κατά μία άποψη, ημιτελής για μακρό διάστημα.

Είχε μήκος 98 μέτρα και πλάτος 12,5 μέτρα, με 44 δωρικούς κίονες στην πρόσοψη.

Ναός του Δία

Ο μεγαλοπρεπής ναός του Ολυμπίου Διός, το μοναδικό έργο του Ηλείου αρχιτέκτονα Λίβωνα, ο μεγαλύτερος ναός της Πελοποννήσου, θεωρήθηκε πρότυπο -«κανών»- της δωρικής αρχιτεκτονικής.

Η οικοδόμησή του άρχισε μετά τη νίκη των Ηλείων επί των κατοίκων της Πίσας και της Τριφυλίας (472 π.Χ.) και τελείωσε το 457 π.Χ. Ο ναός είναι περίπτερος με 6x13 πελώριους κίονες, ύψους 10,53 μέτρων και κάτω διαμέτρου 2,25 μέτρων. Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε ήταν ντόπιος κογχυλιάτης λίθος με λευκά, διακοσμημένα με χρώματα, επιχρίσματα, ενώ την επίστεψη κοσμούσε μαρμάρινη σίμη με ζωγραφιστή διακόσμηση και μαρμάρινες λεοντοκεφαλές – υδρορρόες. Μάρμαρο χρησιμοποιήθηκε για τα γλυπτά των αετωμάτων και τις μετόπες του προνάου και του οπισθοδόμου, ενώ μαρμάρινες ήταν και οι κεραμίδες πάνω από την ξύλινη στέγη. Ο πρόναος οδηγούσε στο σηκό (εσωτερικό) από άνοιγμα πλάτους 4,80 μέτρων, το οποίο έκλεινε με τεράστια δίφυλλη χάλκινη θύρα.

Ο σηκός, με διαστάσεις 28,74x13,26 μέτρα, χωριζόταν σε τρία κλίτη με δύο κιονοστοιχίες από επτά κίονες. Δεύτερες κιονοστοιχίες που υψώνονταν πάνω από τις προηγούμενες επέτρεπαν τη δημιουργία υπερώων, όπου μπορούσε να ανεβεί κανείς από κατάλληλες σκάλες για να θαυμάσει το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία.

Το άγαλμα του Δία

Το περίφημο δημιούργημα του Φειδία, του μεγαλύτερου γλύπτη της Κλασικής εποχής, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα θαύματα του αρχαίου κόσμου, στήθηκε στο βάθος του εσωτερικού (σηκού) του ναού του Δία στα χρόνια γύρω στο 430 π.Χ.

Παρέμεινε στη θέση του σχεδόν 800 χρόνια και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη μετά το κλείσιμο του ναού, όπου καταστράφηκε από πυρκαγιά το 475 μ.Χ.

Ο θεός απεικονιζόταν ως κυρίαρχος του κόσμου, με στεφάνι αγριελιάς στο κεφάλι και μια φτερωτή Νίκη στο δεξί. Πάνω στο σκήπτρο καθόταν ένας αετός. Καθώς το άγαλμα είχε ύψος πάνω από 12 μέτρα, το κεφάλι του θα έφτανε σχεδόν έως την οροφή του ναού. Το έργο στηριζόταν σε έναν ξύλινο σκελετό, πάνω στον οποίο στερεώθηκαν τα χρυσά και ελεφάντινα μέρη της μορφής του θεού. Από το άγαλμα σε σώθηκε τίποτε παρά μόνο κάποια τμήματα της βάσης από γκρίζο ασβεστόλιθο. Το έργο όμως είναι γνωστό από τις λεπτομερείς περιγραφές των αρχαίων πηγών, ιδιαίτερα του Παυσανία, και από παραστάσεις του σε νομίσματα.

Μπροστά από το άγαλμα υπήρχε πλαίσιο για να συγκρατεί το λάδι, το απαραίτητο για την προστασία του ελεφαντόδοντου από την υγρασία της Ολυμπίας, όπως αναφέρει ο Παυσανίας.

Βουλευτήριο

Το Βουλευτήριο βρίσκεται έξω από τον περίβολο της Άλτης. Στο κτήριο αυτό είχαν την έδρα τους οι ελλανοδίκες και τα μέλη της Βουλής των Ηλείων, που είχε την ευθύνη για τα θέματα που αφορούσαν το Ιερό και τους Αγώνες.

Τα δύο μακρόστενα κτήρια με την αψιδωτή απόληξη στο δυτικό μέρος, μήκους πάνω από 30 μέτρα, είχαν στο εσωτερικό τους μια κιονοστοιχία και δύο κλειστά δωμάτια στο βάθος, που ίσως στέγαζαν τα ολυμπιακά αρχεία. Οικοδομήθηκαν διαδοχικά κατά τα τέλη του 6ου και τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., ενώ το τετράγωνο κτίσμα ανάμεσα τους προστέθηκε λίγο αργότερα. Κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. χτίστηκε η ιωνική στοά κατά μήκος της ανατολικής πλευράς τους. Στο χώρο αυτό, χωρίς να είναι βέβαια η θέση τους, βρίσκονταν ο βωμός και το άγαλμα του Ορκίου Διός, όπου οι κριτές και οι αθλητές ορκίζονταν ότι θα αγωνιστούν τίμια. Ο κεντρικός τετράγωνος χώρος, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι μελετητές, πρέπει να ήταν στεγασμένος με τετράριχτη στέγη. Αυτό υποδηλώνει πιθανότατα η ενισχυμένη θεμελίωση που σώθηκε στο κέντρο του δωματίου και θεωρείται βάση για ισχυρό κεντρικό στήριγμα της στέγης.

Νότια Στοά

Η Νότια Στοά χτίστηκε στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Έφερε κιονοστοιχία από 34 δωρικούς κίονες στην πρόσοψη και δεύτερη κορινθιακή κιονοστοιχία με 17 κίονες στο εσωτερικό της. Χαρακτηριστικό στοιχείο της είναι η στεγασμένη υπόστυλη εξέδρα στο μέσο του μήκους της πρόσοψης, που ταυτίζεται με την Προεδρία του Παυσανία. Από τη θέση αυτή πιστεύεται ότι οι Ελλανοδίκες και άλλοι επίσημοι μπορούσαν να παρακολουθήσουν την άφιξη της πομπής από την Ήλιδα και τα άρματα που κατευθύνονταν προς το χώρο των Αγώνων.

Γυμνάσιο

Το Γυμνάσιο, από το 2ο αιώνα π.Χ., αντίθετα με την Παλαίστρα, δε χτίστηκε πάνω σε ενιαίο σχέδιο. Το παλιότερο τμήμα του πρέπει να είναι η μεγάλη δωρικού ρυθμού δίκλιτη στοά στην ανατολική πλευρά, η οποία με μήκος 220 μέτρα είχε περίπου τις ίδιες διαστάσεις με το Στάδιο και χρησίμευε για την άσκηση των αθλητών στο δρόμο. Στα δύο άκρα της μάλιστα υπήρχαν οι αφέσεις, όπως και στο Στάδιο. Εκτός από το δρόμο οι αθλητές ασκούνταν στο ακόντιο και στο δίσκο. Στα νότια υπήρχε μια απλή μονόκλιτη στοά παράλληλη με τον τοίχο της Παλαίστρας. Η δυτική στοά, που έχει καταστραφεί από το ποτάμι, πρέπει να είχε δωμάτια για τους αθλητές, ενώ δεν έχει ακόμη ανασκαφεί η βόρεια στοά, που βρίσκεται λίγο βορειότερα από το σημερινό δρόμο προς την Αρκαδία.

Θεηκολεών

Ο Θεηκολεών είναι ένα τετράγωνο οικοδόμημα με οκτώ δωμάτια γύρω από κεντρική αυλή με πηγάδι, που χρονολογείται πιθανόν από τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Χρησίμευε, όπως πιστεύεται, ως κατοικία των Θεηκόλων, δηλαδή του προσωπικού που υπηρετούσε μόνιμα στο Ιερό (ιερείς, μάντεις, σπονδοφόροι, εξηγητές, αυλητές κλπ). Η ασυνήθιστη κάτοψή του στην ανατολική πλευρά, με τη διπλή σειρά δωματίων, δημιουργεί προβλήματα στην αναπαράσταση της στέγης σε αυτό το σημείο. Στην Ελληνιστική εποχή το κτίσμα επεκτάθηκε προς τα ανατολικά με δωμάτια γύρω από ένα μεγαλύτερο αίθριο.

Παλαίστρα

Η Παλαίστρα χτίστηκε στα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. Περιλάμβανε διάφορους χώρους γύρω από την κεντρική αυλή, με τις υπόστυλες στοές και τους 72 δωρικούς κίονες ολόγυρα, όπου ασκούνταν οι νέοι στην πάλη, την πυγμή και το άλμα. Πίσω από τις στοές βρίσκονταν τα δωμάτια που χρησίμευαν ως αποδυτήρια, αλειπτήρια κλπ για την εξυπηρέτηση των αθλητών, καθώς και οι εξέδρες που ήταν ανοιχτές προς τις στοές, με ιωνικούς κίονες στην πρόσοψη, για τις ασκήσεις, αλλά και τις συναντήσεις με ρήτορες και φιλοσόφους.

Η είσοδος στο χώρο γινόταν από τα δυτικά με ένα νεότερο κύριο πρόπυλο, που είχε προστώο με τέσσερις δωρικούς κίονες, και από δύο μικρότερα ανοίγματα στις άκρες της νότιας πλευράς του οικοδομήματος.

Εργαστήριο του Φειδία

Το εργαστήριο όπου ο Φειδίας κατασκεύασε το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία είχε περίπου τις διαστάσεις του εσωτερικού (σηκού) του ναού του Δία με είσοδο πλάτους 4,54 μέτρων στα ανατολικά. Το εσωτερικό του χωριζόταν με δύο κιονοστοιχίες σε τρία κλίτη. Στο πλατύτερο κεντρικό πρέπει να είχε στηθεί η κατασκευή για να δουλευτεί το άγαλμα.

Η επεξεργασία των πολύτιμων υλικών γινόταν στον προθάλαμο και σε χώρους νότια από το οικοδόμημα, όπου βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές λείψανα από πολύτιμες ύλες, γυαλί, ελεφαντόδοντο, πήλινες μήτρες για τη σφυρηλάτηση φύλλων χρυσού ή την επεξεργασία γυαλιού, καθώς και το περίφημο μικρό αγγείο (οινοχοΐσκη) με χαραγμένο πάνω του το όνομα του Φειδία. Στα χριστιανικά χρόνια στη θέση του εργαστηρίου υψώθηκε μία βασιλική.

Μητρώον

Στο χώρο της Άλτης, βορειοανατολικά του ναού του Δία, ανατολικά του Ηραίου και ακριβώς μπροστά από το άνδηρο των Θησαυρών, βρίσκεται το Μητρώο. Πρόκειται για ένα μικρό ναό αφιερωμένο στη λατρεία της Μητέρας των Θεών, Ρέας - Κυβέλης, που χρονολογείται γύρω στο 400 π.Χ. Βρίσκεται σε χώρο όπου προϋπήρχε λατρεία για πολλούς αιώνες, ίσως ήδη από την προϊστορική εποχή.

Ο ναός είναι δωρικού ρυθμού, περίπτερος και έχει έξι κίονες στις στενές πλευρές και έντεκα στις μακριές.

Ο ναός αποτελείται από πρόναο, σηκό και οπισθόδομο. Πιθανότατα ο βωμός του ναού, επίσης αφιερωμένος στη Ρέα, βρισκόταν είτε στα δυτικά του ή πιο ψηλά, ανάμεσα στους θησαυρούς.

Στοά της Εστίας

Στα νοτιοανατολικά της Άλτης, και σχεδόν δίπλα στη Στοά της Ηχούς, βρισκόταν η Στοά της Εστίας. Πρόκειται για ένα οικοδόμημα που είχε δωμάτια στην πίσω πλευρά του και όπου ήταν και το ιερό της Εστίας. Κατασκευάστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. από οικοδομικό υλικό που προερχόταν από την ανατολική πρόσοψη του ναού του Δία, όταν η τελευταία επισκευάστηκε μετά το δυνατό σεισμό του 373 π.Χ.

Λειτουργούσε μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ., οπότε άρχισαν να κτίζονται πάνω σε αυτό τα μεταγενέστερα οικοδομήματα.

Eπιστροφή στην Περιήγηση